مقدمه
اگر عادت به جویدن آدامس دارید، احتمالاً به این هم فکر کرده اید که چگونه این عادت بر سلامت دهان و دندان شما تأثیر میگذارد. همه ما شنیده ایم که آدامس میتواند برای دندان مضر باشد. اما آیا واقعا آدامس مضر است؟ حقیقت برعکس این است. نه تنها هیچ چیز مضری در آدامس وجود ندارد بلکه میتواند برای دندان شما مفید هم باشد، که البته این کاملا بستگی به نوع آدامس شما و مواد تشکیل دهنده آدامس انتخابیتان – یعنی قند آن – دارد. در جامعه دندانپزشکی به طور گسترده ای پذیرفته شده است که آدامس های بدون قند نه تنها بی ضرر هستند بلکه میتوانند به دلایل مختلفی مفید نیز باشند. امروزه آدامس ها انواع گوناگونی دارند اما نوع بدون قند آن از بقیه بهتر است. در ادامه این دسته از آدامس های بدون قند و فواید آدامس بدون قند بیشتر معرفی شده است.
آدامس بدون قند (Sugar-free) چیست؟
آدامس های بدون قند (sugar-free) دسته ای متفاوت از طبقه بندی آدامس است. این آدامس ها از چندین روش بر سلامت دهان و دندان شما تأثیر مثبت میگذارند. یکی از مهمترین مزایای آدامس های بدون قند برای دهان، افزایش تولید بزاق است که این امر چندین اثر مثبت دارد. افزایش تولید بزاق نه تنها علائم ناخوشایند خشکی دهان را کاهش میدهد. بلکه به خنثی سازی اسیدهای دهان نیز کمک میکند و احتمالاً ریفلاکس اسید را به حداقل میرساند. از طرفی تولید بزاق باعث بازسازی مینای دندان شده و بدین وسیله به استحکام و سلامت دندان ها کمک میکند. در نهایت، بزاق دهان باعث شستن ذرات غذا داخل دهان و تمیز نگه داشتن دندان ها میشود. لذا امکان ایجاد حفره و بیماری لثه را کاهش میدهد.
جویدن آدامس بدون قند به دلایل ذکر شده مفید است، اما برعکس آن آدامس های حاوی قند این مزایا را نفی میکند. زیرا این آدامس ها قند بیشتری به دهان شما وارد میکند. محدود کردن مصرف قند برای سلامتی دهان و دندان حتی به صورت آدامس ضروری است. زیرا باکتری های موجود در دهان شما از این قند تغذیه میکنند و اسیدهایی تولید میکنند که منجر به پوسیدگی دندان ها میگردد. وقتی آدامس شکری میجوید، قند آن در بزاق دهان شما حل میشود و باکتری های موجود در پلاک دندان این قند را جذب میکنند. هنگامی که یک سلول باکتریایی قند را جذب کند، انرژی مورد نیاز برای تولید مثل را دریافت میکند. اگر با مسواک زدن این باکتری ها را از بین نبرید، به تکثیر یافتن ادامه داده و در نتیجه باعث پوسیدگی دندان و بیماری های لثه میشود.
مزایای آدامس بدون قند
علی رغم آسیب هایی که جویدن آدامس های حاوی قند به دندان هایتان میرساند، هنوز هم میتوانید آدامس های بدون قند بجوید و از این آدامس ها لذت هم ببرید. در ادامه چند مورد از فواید آدامس بدون قند را تشریح کرده ایم.
برطرف کردن خشکی دهان
خشکی دهان یک بیماری شایع است و زمانی اتفاق میافتد که میزان تولید بزاق کاهش می یابد اما جویدن آدامس بدون قند باعث افزایش تشرح بزاق میشود. برخی شرایط و مشکلات پزشکی، مانند لوپوس و پارکینسون، میتواند باعث خشکی دهان شود. همچنین داروهایی وجود دارند که میتوانند همین عارضه را ایجاد کند مانند داروهای مسکن، شل کننده های عضلانی، ضد احتقان ها، آنتی هیستامین ها و داروهای ضد افسردگی.
تقویت مینای دندان
اسید موجود در دهان شما نه تنها باعث ایجاد حفره دندانی میشود، بلکه میتواند باعث فرسایش مینای دندان نیز شود. از آنجا که آدامس به کاهش مقدار اسید کمک میکند، میتواند بدین وسیله از مینای دندان شما محافظت کند. به طور کلی اگر مینای دندان قوی تری داشته باشید، احتمال ایجاد حفره دندانی نیز کمتر خواهد بود.
جلوگیری از ایجاد حفره
اگر 20 دقیقه بعد از خوردن یک وعده غذایی، آدامس بدون قند بجوید، احتمال ایجاد حفره در دندان شما کمتر خواهد بود. آدامس با افزایش تولید بزاق به شستشوی ذرات غذا و خنثی سازی باکتری های حفره ای کمک میکند.
کاهش حساسیت دندان
حساسیت یکی از عوارض جانبی سفید شدن دندان های شما توسط متخصصان دندان پزشکی است. با این حال، محققان بر این باورند که جویدن آدامس بدون قند با افزایش تولید بزاق، به جلوگیری از حساسیت دندان ها کمک می کند و اثر آن را کاهش میدهد. تحقیقی نیز در این رابطه انجام شد که نشان داد حساسیت دندان در افرادی که پس از سفید شدن دندان هایشان آدامس بدون قند می جویدند، کمتر بود.
تازه کردن تنفس
آدامس های بدون قند علاوه بر بهبود سلامت دهان و دندان، با از بین بردن باکتری های ایجاد کننده بوی بد دهان به طراوت و تازه کردن تنفس نیز کمک میکنند. زایلیتول شیرین کننده طبیعی است که در اکثر انواع آدامس های بدون قند یافت میشود و باعث تازه شدن تنفس میشود.
آدامس بدون قند بَن
یکی از معدود شرکت های تولیدکننده آدامس طبیعی در ایران (آدامس طبیعی بَن) شرکت سقزسازی سیوان کردستان است. سقزسازی سیوان علاوه بر تولید آدامس طبیعی، به تولید محصول جدید آدامس طبیعی بدون قند یا آدامس طبیعی زایلیتول نیز پرداخته است. آدامس طبیعی بدون قند بَن، آدامس طبیعی است که در آن از شیرین کننده بدون ضرر زایلیتول استفاده شده است. این آدامس علاوه بر طبیعی بودن و خواص نهفته در سقز طبیعی که پایه اصلی تشکیل دهنده این آدامس است، از مزایای زایلیتول نیز بهره مند بوده و مضرات آدامس های عادی را ندارد. این امر سبب شده تا فواید آدامس بدون قند بَن دارای دوچندان باشد.
سقز، شیره ترشح شده از درختان بنه است. این ماده علاوه بر عطر و طعم خاص سقز دارای خواص دارویی و درمانی بسیاری است و حتی توسط پزشکان نامداری همچون ابن سینا توصیه به مصرف شده است. در مقاله خواص سقز طبیعی – بنیشت به طور کامل به بیان خاصیت های این ماده ارزشمند پرداخته شده است. ترکیب سقز طبیعی و زایلیتول در کنارهم سبب تولید محصولی منحصر به فرد از لحاظ مختلف از جمله طعم، سلامت و خواص محصول گشته است. در مقاله آدامس بدون قند چیست به توضیح فواید آدامس های بدون قند بیشتر پرداخته شده است.
آدامس زایلیتول
آن دسته از آدامس هایی که به جای قند حاوی زایلیتول هستند، نتیجه ای عکس آدامس های شکری دارند. زایلیتول یک شیرین کننده طبیعی است که در سبزیجات و میوه ها یافت میشود. مقدار کالری زایلیتول از نصف کالری قند کمی بیشتر بوده و حتی مصرف آن برای افراد دیابتی بی خطر است. زایلیتول مانند قند به راحتی توسط باکتری ها جذب میشود. با این حال هنگامی که جذب شد، باکتری ها آن را دفع میکنند. از آنجا که باکتری به جای تولید مثل از انرژی خود برای بیرون راندن زایلیتول استفاده میکند، کمتر میتواند به دندان بچسبد و سرانجام از بین میرود. در مقاله آدامس بدون قند چیست؟ درباره آدامس های زایلیتول بیشتر توضیح داده شده است.
تأییدیه آدامس های بدون قند
آدامس های بدون قند دارای مهر تایید انجمن دندانپزشکی آمریکا (ADA) شامل آن هایی است که حاوی زایلیتول، آسپارتام، سوربیتول و مانیتول در ترکیبات آن ها است. یعنی شیرین کننده هایی که باعث ایجاد حفره دندانی نمیشوند. آدامس های زیادی با مهر و موم ADA در بازار وجود دارند که معیارهای این سازمان برای اثربخشی و ایمنی را برآورده میکنند. این محصولات شاملDentyne Ice، Trident، فایو، Orbit، Orbit کودکان، Extra و.. است.
سازمان ADA و دندانپزشکان، جویدن آدامس های بدون قند را برای حدود 20 دقیقه بعد از نوشیدن یا خوردن غذا توصیه میکنند. با توجه به اهمیت و ارزش آدامس های بدون قند آزمایشات متعددی در این زمینه انجام شده است. مطالعه ای که در سال 2015 در مجله PLoS ONE منتشر شد، نشان داد که جویدن آدامس بدون قند به مدت 10 دقیقه میتواند 100 میلیون باکتری را از دهان خارج یا 10٪ از بار میکروبی بزاق را از بین ببرد.
محققان امیدوارند که این یافته ها باعث تولید آدامسی شود که باکتری های بیماری زا را مورد هدف قرار دهد و این باکتری ها را از حفره دهان انسان خارج کند، به عنوان مثال بر اساس نتایج یک مطالعه آدامس حاوی PCC (نوع متخلخل کربنات کلسیم) ممکن است قادر به حذف باکتری های دهان از جمله باکتری های پوسیدگی زا و پریودنتوپاتیک، برای جلوگیری از پوسیدگی دندان و بروز بیماری پریودنتال باشد.
سخن آخر
اگرچه پیشگیری و درمان بیماری دو امر مهم است، اما ارائه برنامه های پیشگیرانه و درمانی باید از نظر اقتصادی نیز امکان پذیر باشد. این مطالعه امکان پس انداز بالقوه هزینه های مراقبت از دندان را به وسیله افزایش جویدن آدامس های بدون قند نشان میدهد. توجه به این نکته مهم است که اگرچه آدامس های فاقد شکر مفید است، اما نمیتواند جایگزین روش های بهداشت دهان و دندان مانند مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و مراجعه دو بار در سال برای تمیز کردن حرفه ای دندان ها نزد دندان پزشکان شود و مراقبت از بهداشت دهان و دندان برای کیفیت زندگی، اعتماد به نفس و سلامت کلی شما امری حیاتی است.
در نهایت باید گفت فواید آدامس بدون قند قابل توجه است، اما ممکن است افراط در مصرف آن زیاد فکر خوبی نباشد لذا ارزیابی هر گونه خطر احتمالی آدامس مهم است. زیرا عدم توجه به این امر ممکن است باعث ایجاد یا تشدید مشکلات TMJ یا خستگی عضلات فک به دلیل استفاده بیش از حد حین جویدن آدامس شود.
مطالب مرتبط
منابع