مقدمه
آدامس یک جویدنی است که تاریخچه و قدمت چند هزار ساله دارد. آدامس از جمله تنقلاتی است که از هزاران سال پیش برای مصارف مختلف مورد استفاده بوده است. این محصول جزو تنقلاتی است که اغلب در سبد خرید خانوارها یافت می شود و طرفدارانش آن را به دلایل مختلفی مصرف می کنند. عده ای به دنبال تجربه طعم های مهیج و عجیب هستند. عده ای آدامس را به دلیل خاصیت خوشبوکنندگی آن مصرف می نمایند. عده ای نیز به دنبال کاربردهای دیگری مانند خاصیت درمانی و پزشکی، بیداری و افزایش انرژی، ترک سیگار، لاغری و …. از این کالا هستند. بر این اساس در این مقاله به تفاوت آدامس طبیعی و صنعتی پرداخته شده است.
در حال حاضر انواع آدامس از محبوبیت بیشتری نسبت به گذشته برخوردار شده و تنوع زیادی یافته اند. آدامس ها در نسخه های امروزی را می توان در شکل ها و طعم های مختلف و منحصر به فردی یافت. مصرف آدامس نیز به دلایل مختلف از جمله مصرف تفننی، بهداشتی، یا سایر مصارف خاص است. به طور کلی آدامس را در دو دسته «آدامس طبیعی» و «آدامس صنعتی» طبقه بندی می کنند. در این مقاله از بن بنک به بررسی تفاوت های دو دسته آدامس طبیعی و آدامس صنعتی پرداخته شده است.
آدامس
آدامس محصولی است که به نظر امروزی می آید اما بررسی ها نشان داده که مردم از قرن ها پیش با آدامس آشنایی داشته و به شکل های مختلف آدامس می جویده اند. در واقع سابقه آدامس های امروزی به دهه 1860 باز می گردد. یعنی هنگامی که ماده ای به نام چیکل از مکزیک وارد شد. جالب اینکه برای اولین بار پدیده جویدن آدامس از یونانیان به مردم جهان شناسانده شد.
بررسی تاریخچه آدامس نشان می دهد که مردمان اقسا نقاط دنیا، قسمت های مختلف درختان مانند صمغ یا پوست آن ها را به منظور مصارف گوناگونی مانند آدامس می جویده اند. زنان یونانی با جوییدن صمغ درخت mastic یا mastiche، به منظور تمیز کردن دندان‌ها و همچنین خوش‌بو کردن تنفس خود استفاده میکردند. مردم نواحی شمالی اروپا پوست درخت غان را به دلیل لذت بخش بودن جویدن آن و خواص متعدد دارویی آن مانند تسکین دهندگی دردهای دندانی، می جویده اند. مردمان مایاها نیز برای رفع تشنگی و گرسنگی خود صمغ درخت sapodilla و سرخپوستان آمریکای شمالی صمغ درخت صنوبر را می جویدند.
استفاده از قسمت های مختلف درختان به عنوان آدامس در ایران نیز رواج داشته است. به طوری که در گذشته در ایران نیز از صمغ درخت بَن یا سقز طبیعی به عنوان یک جویدنی (آدامس) طبیعی استفاده می کردند. این ماده (سقز) به دلیل خواص دارویی زیاد، توسط پزشک‌های مشهوری چون ابوعلی سینا برای درمان بیماری های مختلف از جمله دستگاه گوارش تجویز می‌شد. در مقاله خواص سقز طبیعی_بنیشت به معرفی کامل این صمغ پرداخته شده است.
پایه آدامس
برای شناخت آدامس طبیعی، ابتدا بایستی پایه آدامس (gum base) را شناخت. مهمترین، بیشترین و اصلی ترین جزء هر آدامسی، پایه آدامس یا گام بیس است. پایه آدامس، درواقع همان قسمتی است که خاصیت کشسانی داشته و جویده می شود. در گذشته پایه آدامس بیشتر طبیعی بود و انسان قادر به ساخت صنعتی آن نبود. به طوری که بیشتر موادی که به عنوان آدامس جویده میشدند از رزین‌ها و سایر پس‌مانده‌های درختان، علف‌ها و سایر گیاهان ساخته شده بود.
به ویژه آدامس طبیعی در حالت رایج آن برگرفته از شیره یا صمغ درختان خاصی در دنیا است. بخش عمده ای از آن شامل صمغ عربی، صمغ بنه، ضمغ چیکل و … است که تنوع زیادی دارند. در تصویر زیر برخی از این پایه های آدامس از نوع چیکل را مشاهده می کنید. که البته در ایران آدامس طبیعی برگرفته از صمغ درخت بنه در جنگل های زاگرس است.
آدامس طبیعی و صنعتی
تفاوت آدامس طبیعی و صنعتی یکی از نکاتی است که برای مصرف کنندگان آدامس اهمیت دارد. هنگامی که پایه ی یک آدامس، از نوع طبیعی باشد، آن آدامس را «آدامس طبیعی» می نامند. در غیر این صورت به محصول نهایی «آدامس صنعتی» گفته می شود. به آدامس طبیعی، آدامس سقز، آدامس بنه، آدامس ارگانیک، آدامس بدون پلاستیک، آدامس درختی، آدامس چیکل یا آدامس کوهی هم گفته می شود. آدامس صنعتی نیز با عناوین آدامس مصنوعی، آدامس معمولی، آدامس شیمیایی، آدامس رایج یا آدامس روزانه شناخته می شود. در ادامه توسط بن بنک بیشتر به تفاوت های این دو نوع آدامس پرداخته شده است.
الف) آدامس طبیعی:
هنگامی که پایه ی یک آدامس، از نوع طبیعی و حاصل از شیره درخت باشد، آن آدامس را «آدامس طبیعی» می نامند. آدامس های طبیعی در شرایط دشوارتر و پرهزینه تری بهره برداری و تولید می شوند. به همین دلیل برندهای آدامس طبیعی نسبت به سایر برندهای آدامس در بازار محدودتر و کمیاب تر است. این امر سبب شده تا آگاهی عمومی نسبت به این دسته از محصول نیز کمتر باشد. در مقاله دیگری به نام معرفی برترین آدامس های طبیعی جهان به بیان تمام برندهای آدامس طبیعی پرداخته شده است. در ایران نیز به واسطه شرایط اقلیمی ویژه، چند برنر معتبر در زمینه تولید آدامس طبیعی وجود دارند. این آدامس ها صرفا با صمغ حاصل از درخت بنه در جنگل های زاگرس در غرب ایران تولید می شوند.
ب) آدامس صنعتی:
چنانچه پایه آدامس مصنوعی یا حاصل از ترکیبات شیمیایی باشد، به محصول نهایی «آدامس صنعتی» گفته می شود. گام بیس مصنوعی نسبت به پایه طبیعی بسیار ارزانتر و در دسترستر است. اما طبعاً مزایا و خاصیت های پایه طبیعی را ندارد. در حال حاضر، انواع مختلفی پایه آدامس مصنوعی وجود دارد. اغلب آدامس‌های تولیدی در دنیا نیز از پایه‌های صناعی ساخته می شوند. چرا که به لحاظ اقتصادی به صرفه تر و تولید آن ها در مقیاس بالا سهلتر است. اکثر آدامس هایی که در بازار تحت برندهای مختلف عرضه می شوند در دسته آدامس های صنعتی (معمولی) قرار دارند. آدامس های صنعتی ممکن است دارای قابلیت های مختلفی همچون قابلیت بادکردن و ترکاندن آدامس یا خواصی مانند بیداری و … باشد و به همین دلیل طرفداران خاص خود را دارد. اما این آدامس ها خاصیت درمانی و دارویی ندارند.
تفاوت آدامس طبیعی و صنعتی
در ادامه به برخی تفاوت های آدامس های طبیعی و آدامس های حاصل از ترکیبات شیمیایی اشاره شده است:
- پایه آدامس در آدامس های طبیعی برخلاف آدامس های صنعتی از شیره درختان بدست می آید نه ترکیبات شیمیایی.
- آدامس های طبیعی علاوه بر قابلیت های آدامس های عادی یا معمولی دارای خواص پزشکی و درمانی نیز هستند.
- آدامس های صنعتی یا شیمایی هیچ خاصیت پزشکی ندارند و این ویژگی متعلق به آدامس های طبیعی است.
- آدامس طبیعی برخلاف آدامس های صنعتی، در دمای بالا شروع به آب شدن و تغییر حالت خواهد کرد.
- آدامس طبیعی به دلیل بالا، قابلیت قورت دادن یا بلعیدن دارد و مشکلی برای دستگاه گوارش ایجاد نمی کند.
- آدامس طبیعی به هضم غذا کمک می کند و اصطلاحا یک فینیشر و پذایرایی مفید برای بعد از صرف غذاست.
- آدامس های طبیعی برخلاف آدامس های صنعتی برگرفته از طبیعت هستند، به همین خاطر قابل تجزیه می باشند.
- آدامس های طبیعی، معمولاً عاری از افزودنی های مضر و شیمیایی هستند که در ترکیبات سایر آدامس ها پیدا می شوند.
- آدامس طبیعی برخلاف سایر آدامس ها، به دلیل بافت طبیعی، کمتر طعم پذیرند و در طعم های محدودی تولید می شوند.
- آدامس طبیعی به دلیل زیست تجزیه پذیر بودن، در بحث رها شدن در طبیعت قابلیت تجزیه خواهند داشت.
- آدامس طبیعی و صنعتی از نظر ترکیبات و مواد تشکیل دهنده نیز باهم دارای تفاوت های زیادی هستند.
- در تهیه آدامس طبیعی از هیچ ماده مضر، رنگ های مضر یا طعم هنده های شیمایی استفاده نمی شود.
- آدامس طبیعی به دلیل بافت طبیعی متاثر از آب و هوا است و بایستی در دمای متعادل نگهداری شود.
- آدامس طبیعی در بافت و طعم نیز متفاوت است و طعم سقز طبیعی (تربانتین) را دارد.
مزایای آدامس طبیعی نسبت به صنعتی
با توجه به بیان تفاوت های دو دسته آدامس طبیعی و صنعتی، آدامس های طبیعی خواص زیر را خواهند داشت:
- دارای خواص پزشکی بسیار زیاد به دلیل بهره گیری از صمغ سقز
- تقویت کننده مؤثر دستگاه گوارش (معده، روده و کلیه)
- کمک به هضم بهتر غذا (به ویژه غذاهای سنگین)
- قابلیت قورت دادن به دلیل تهیه شدن از صمغ طبیعی
- پیشگیری از پوسیدگی دندان و التیام و تقویت لثه
- از بین برنده باکتری های هلیکو و پیلوری (عامل زخم معده)
- خوشبوکنندگی و رفع بوی نامطبوع دهان و دندان
- سازگاری با سیستم گوارشی انسان به دلیل طبیعی بودن
- زیست تجزیه پذیر و یک محصول پاک به لحاظ زیست محیطی
- عدم استفاده از افزودنی های مضر شیمیایی و مصنوعی در آن
آدامس طبیعی بَن
این آدامس بدون اغراق یکی از سالم ترین و خاص ترین آدامس های دنیا است. آدامس بن منحصراً از درخت های بن (بنه، بنک، وَن، پسته وحشی) تهیه می شود. درختان بنه در بخش محدودی از نواحی کشور ما رویش دارند. پیستاسیا آتلانتیکا (Pistacia atlantica) گونه ای از درخت پسته است. در ایران به این گونه، درخت بنه یا پسته وحشی (در زبان کوردی دار ون یا دار بن) می گویند. این درخت دارای سه زیر گونه با نام های کوردیکا (kurdica)، کابولیکا (cabulica) و موتیکا (mutica) است. که صرفاَ برداشت صمغ یا شیره درختان در مناطق سردسیر در غرب ایران امکان پذیر شده است.
آدامس طبیعی بَن محصولی سالم است که از شیره درخت بَن بدست می آید. شیره درخت بن که به آن سقز میگویند صمغ سبز رنگی است که در فصول مشخصی از سال از تنه این درختان ترشح میشود. هرچند فرایند تولید این محصول بسیار دشوار است، اما به همان نسبت محصول نهایی دارای کیفیت، طعم، سلامت و اصالت بالایی است. در شرایطی که اکثر محصولات غذایی به واسطه بهره وری و سودآوری صنعتی، به سمت مصنوعی شدن و شیمیایی شدن رفته اند، این محصول از دل طبیعت ایجاد شده و مصرف کننده با خیال آسوده نسبت به سلامتی خود میتواند آن را مصرف نماید.
نتیجه گیری
متاسفانه قوانین به تولیدکنندگان آدامس های صنعتی، اجازه میدهند جزئیات مواد تشکیل دهنده آدامس را که معمولاً سلامت محور نیستند اعلام نکرده و صرفاً به درج عنوان بیس آدامس بسنده نمایند. مشخصاً ترکیب واقعی پایه آدامس معمولاً یک راز تجاری است که به راحتی ارائه نمی شود. اما سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) 46 ماده شیمیایی مختلف را در طبقه بندی گام بیس قرار داده است. این موارد شامل شبکه های طبیعی لخته یا غلیظ با منشا گیاهی، شبکه های مصنوعی لخته یا غلیظ، مواد پلاستیکی یا نرم کننده ها، رزین های ترپن و آنتی اکسیدان ها است.
لذا باتوجه به این امر لازم است که در انتخاب محصولی که مستقیما با سلامت دهان و دندان و دستگاه گوارشی شما در ارتباط است دقت بیشتری کرد و با آگاهی بیشتری نسبت به خرید اقدام شود. افزایش اگاهی می تواند موجب شناخت و مصرف هرچه بیشتر محصولات سلامت محور و طبیعی گردد. در این مطلب به بیان تفاوت های آدامس های طبیعی و صنعتی پرداخته شد. آدامس طبیعی یکی از این محصولات است که به دلیل سلامت محور بودن می تواند انتخاب مناسبی باشد.
امروزه آدامس های طبیعی مانند آدامس طبیعی بن بیش از پیش طرفداران خود را در میان علاقه مندان به آدامس پیدا کرده اند. آدامس طبیعی علاوه بر ویژگی هایی که سایر آدامس ها دارند، سلامت را برای شما به ارمغان می آورد. لذا این جویدنی طبیعی را میتوان جزو محبوب ترین ها در دنیای تنقلات و خوراکی ها به شمار آورد.
درباره آدامس طبیعی بَن | فروشگاه آدامس طبیعی بَن
منابع
مقالات مرتبط